Sự phát triển thần tốc của trí tuệ nhân tạo đang đặt ra một bài toán hóc búa cho thị trường lao động toàn cầu: Liệu AI có thể thay thế hoàn toàn con người trong những công việc đòi hỏi sự thấu cảm, tương tác xã hội và nhận thức tinh tế – điển hình là ngành tuyển dụng?
Không còn là câu hỏi mang tính giả định, AI đã và đang len lỏi vào các quy trình nhân sự – từ sàng lọc hồ sơ, phân tích hành vi ứng viên đến tự động hóa cuộc phỏng vấn sơ bộ. Các thuật toán học máy ngày càng tinh vi, có thể nhanh chóng xác định điểm mạnh – điểm yếu trong CV hay đề xuất mức lương phù hợp. Nhưng ở chiều ngược lại, chính những tiến bộ đó lại khơi dậy mối lo ngại: liệu nhà tuyển dụng – người từng được xem là “nghệ sĩ” trong việc đọc vị con người – có đang bị giảm vai trò về mặt chuyên môn?
Theo báo cáo từ IMF, khoảng 60% công việc tại các nước phát triển sẽ chịu tác động từ AI. Tuy nhiên, trong nhóm này, các ngành như tuyển dụng không đơn thuần là thao tác kỹ thuật. Một cái bắt tay do dự, một ánh mắt thiếu tự tin hay ngữ điệu trong câu trả lời phỏng vấn – đó là những “dữ liệu cảm xúc” mà AI, ít nhất hiện tại, không thể hiểu trọn vẹn.
AI giỏi phân tích mẫu số chung, nhưng con người giỏi phát hiện điều khác biệt. Nhà tuyển dụng không chỉ tìm ứng viên đúng yêu cầu, mà còn là người nhận ra tiềm năng ẩn giấu – điều đôi khi không thể hiện trong CV hay hồ sơ số hóa.
Ở Bỉ hay nhiều quốc gia châu Âu khác, AI vẫn chủ yếu đóng vai trò hỗ trợ: từ lọc hồ sơ đến ghi chú phỏng vấn. Nhưng điều đó không có nghĩa là ranh giới giữa hỗ trợ và thay thế sẽ mãi được giữ nguyên. Càng nhiều doanh nghiệp chạy theo hiệu suất và chi phí, càng có nguy cơ AI bị lạm dụng như một giải pháp "tự động hóa con người".
Dù vậy, nhiều chuyên gia nhân sự vẫn tin rằng AI không thể “cướp ghế” hoàn toàn. Bản thân quy trình tuyển dụng – vốn là sự kết hợp giữa trực giác, kỹ năng lắng nghe và kinh nghiệm – khó lòng mã hóa thành thuật toán. Thay vì lo sợ bị thay thế, giới tuyển dụng cần làm chủ công nghệ, sử dụng AI như công cụ nâng cao giá trị nhân văn trong hành trình tìm kiếm nhân tài.
Trong cuộc đua công nghệ, điều giữ cho nghề tuyển dụng luôn có chỗ đứng chính là khả năng khơi gợi sự tin tưởng và kết nối. “Cái bắt tay cuối buổi phỏng vấn không chỉ là thủ tục – đó là lời khẳng định về một mối quan hệ được khởi tạo giữa người với người”, như lời ông Joël Poilvache nhận định.
Với AI, mọi dữ liệu đều có thể số hóa. Nhưng với con người, một ánh nhìn đầy động lực hay giọng nói hào hứng của ứng viên lại chính là tín hiệu quý giá để ra quyết định. Và những điều ấy, chí ít là hiện tại, vẫn nằm ngoài khả năng của máy móc.