Khi công nghệ giao diện não – máy tính (BCI) được xem là một trong những mũi nhọn chiến lược định hình tương lai ngành thần kinh học và AI, sự trỗi dậy của Trung Quốc với chip Beinao-1 báo hiệu một bước chuyển lớn trong trật tự công nghệ toàn cầu. Dù đến sau Mỹ hơn hai thập kỷ trong lĩnh vực này, Trung Quốc đang tăng tốc đáng kể và cho thấy tiềm năng không thể xem nhẹ.
Trong thử nghiệm gần nhất, chip Beinao-1 – một thiết bị không dây, bán xâm lấn chỉ nhỏ bằng đồng xu – đã giúp một bệnh nhân ALS 67 tuổi “nói” lại được bằng cách chuyển ý nghĩ thành văn bản hiển thị trên màn hình. Kết quả không chỉ mang ý nghĩa y học mà còn là minh chứng cho sự chuyển dịch về công nghệ thần kinh từ phương Tây sang phương Đông.
Điều đáng nói là cách tiếp cận của Trung Quốc khác biệt rõ rệt. Trong khi các công ty Mỹ như Neuralink (Elon Musk) hay Synchron (được hậu thuẫn bởi Bill Gates, Jeff Bezos) theo đuổi mô hình xâm lấn sâu để đạt độ chính xác cao hơn, Trung Quốc chọn hướng bán xâm lấn ít rủi ro hơn, đặt trọng tâm vào khả năng mở rộng và giảm thiểu chi phí can thiệp y khoa.
Sự lựa chọn chiến lược này phản ánh một triết lý công nghệ có phần thực dụng nhưng đầy tham vọng: Trung Quốc không nhất thiết phải vượt Mỹ về độ tinh vi trong từng tín hiệu thần kinh, mà tập trung xây dựng giải pháp dễ tiếp cận, an toàn hơn để triển khai đại trà – một yếu tố sống còn nếu muốn phổ cập công nghệ BCI trong dân số đông.
Tuy nhiên, khoảng cách vẫn còn rõ ràng. Với số lượng bệnh nhân được cấy chip còn khiêm tốn (5 người tính đến tháng 5/2025 – ngang Neuralink nhưng kém Synchron), công nghệ Trung Quốc vẫn đang trong giai đoạn chứng minh hiệu quả và độ ổn định lâu dài. Đồng thời, về độ chính xác, độ phân giải tín hiệu não và khả năng điều khiển thiết bị phức tạp, các giải pháp của Mỹ như AlphaDBS hay hệ thống của Đại học California vẫn đang dẫn đầu.
Điểm sáng cho Trung Quốc nằm ở chiến lược đầu tư bài bản và có chiều sâu. Dự án quốc gia về công nghệ não ra đời từ 2014 và việc chính quyền Bắc Kinh hậu thuẫn các viện nghiên cứu như CIBR cho thấy Trung Quốc coi đây là công nghệ mang tính chiến lược, không kém gì AI hay chip bán dẫn.
Câu hỏi quan trọng đặt ra là: Ai sẽ định hình chuẩn mực của công nghệ chip não toàn cầu? Nếu Mỹ giữ ưu thế về kỹ thuật và nghiên cứu nền tảng, Trung Quốc lại đang xây dựng một hệ sinh thái thử nghiệm và triển khai nhanh chóng, theo cách họ từng làm với xe điện, 5G và camera giám sát.
Trong thập kỷ tới, công nghệ chip não có thể không chỉ là cuộc cạnh tranh về khoa học, mà còn là bàn cờ chiến lược về ảnh hưởng công nghệ và đạo đức y sinh. Và Trung Quốc, với tốc độ và sự quyết đoán đặc trưng, đang tỏ ra không chậm nhịp như trước.