Đây là dấu hiệu cho thấy ngành robot hình người (humanoid robotics) đang bước sang một giai đoạn phát triển mới: từ các sản phẩm mang tính trình diễn công nghệ sang mô hình nền tảng mở, hướng tới người dùng phổ thông và hệ sinh thái phần mềm.
Nếu smartphone từng thay đổi cách con người tương tác với thế giới số, thì động thái của Unitree đặt ra một câu hỏi lớn hơn: liệu robot có đang đi theo con đường “smartphone hóa” – nơi phần cứng chỉ là nền tảng, còn giá trị thực sự nằm ở phần mềm, dữ liệu và hệ sinh thái ứng dụng?
Từ robot đóng sang robot mở: sự thay đổi mang tính cấu trúc
Trong nhiều thập kỷ, robot – đặc biệt là robot hình người – chủ yếu tồn tại dưới dạng hệ thống khép kín, được lập trình và kiểm soát chặt chẽ bởi nhà sản xuất hoặc các viện nghiên cứu. Khả năng tùy biến của người dùng cuối gần như bằng không. Điều này khiến robot, dù ấn tượng về mặt kỹ thuật, vẫn xa rời đời sống thường nhật.
Nền tảng mới mà Unitree giới thiệu đánh dấu sự chuyển dịch quan trọng: robot trở thành một “thiết bị có thể lập trình đại chúng”. Người dùng có thể điều khiển robot bằng điện thoại, chia sẻ dữ liệu chuyển động, tải lên – tải xuống các hành vi robot, thậm chí tái sử dụng kỹ năng do người khác tạo ra. Đây chính là logic đã từng làm nên thành công của hệ sinh thái ứng dụng di động.
Về bản chất, Unitree không chỉ bán robot; họ đang xây dựng một hạ tầng để cộng đồng cùng “dạy” robot học cách vận động và tương tác với thế giới. Trong bối cảnh AI ngày càng dựa nhiều vào dữ liệu và học tăng cường, việc mở rộng nguồn dữ liệu từ cộng đồng người dùng có thể trở thành lợi thế chiến lược dài hạn.
Robot humanoid (Rô bốt hình người) và chiến lược công nghệ của Trung Quốc
Không thể tách rời động thái của Unitree khỏi bối cảnh chính sách công nghệ của Trung Quốc. Robot hình người hiện được xem là một trong những hướng công nghệ chiến lược, song hành với AI, bán dẫn và sản xuất thông minh. Nhiều địa phương như Hàng Châu, Thâm Quyến, Thượng Hải đang tích cực hỗ trợ các doanh nghiệp robot thông qua tài trợ, không gian thử nghiệm và hệ sinh thái khởi nghiệp.
Khác với cách tiếp cận tập trung vào nghiên cứu hàn lâm của một số quốc gia, Trung Quốc thúc đẩy thương mại hóa sớm, chấp nhận sản phẩm “chưa hoàn hảo” để nhanh chóng mở rộng thị trường, thu thập dữ liệu và cải tiến liên tục. Unitree, vốn nổi tiếng với các robot chó và robot humanoid có giá thành thấp hơn đáng kể so với đối thủ phương Tây, là ví dụ tiêu biểu cho chiến lược này.
Việc xây dựng một nền tảng mở cho robot không chỉ nhằm phục vụ người tiêu dùng, mà còn giúp hình thành tiêu chuẩn trên thực tế về cách robot được điều khiển, lập trình và tích hợp với thiết bị cá nhân – điều có ý nghĩa lớn trong cuộc cạnh tranh công nghệ toàn cầu.
Giấc mơ robot phổ dụng: còn xa hay đã gần?
Tuy nhiên, cần nhìn nhận một cách tỉnh táo: khả năng điều khiển robot bằng smartphone không đồng nghĩa với robot đã thực sự “thông minh”. Phần lớn các hành vi hiện nay vẫn mang tính lập trình sẵn hoặc điều khiển từ xa, chưa đạt tới mức tự chủ nhận thức và ra quyết định trong môi trường phức tạp.
Khoảng cách giữa robot “biết nhảy múa” và robot “biết làm việc” vẫn rất lớn. Để robot có thể hỗ trợ con người trong các bối cảnh đời sống – từ chăm sóc người già, dịch vụ công cộng đến sản xuất linh hoạt – cần sự kết hợp sâu sắc hơn giữa AI nhận thức, thị giác máy tính, xử lý ngôn ngữ và cơ học chính xác.
Dù vậy, chính những nền tảng như của Unitree có thể là bước đệm cần thiết. Khi robot được đưa đến tay nhiều người hơn, được sử dụng trong nhiều tình huống hơn, quá trình “huấn luyện ngoài phòng thí nghiệm” sẽ diễn ra nhanh hơn – tương tự cách AI tạo sinh đã tiến bộ nhờ dữ liệu quy mô lớn từ người dùng.
Robot như một thiết bị cá nhân: cơ hội và rủi ro
Việc robot được kết nối internet, điều khiển qua smartphone và chia sẻ dữ liệu cũng đặt ra những vấn đề không thể bỏ qua. Bảo mật, an toàn vật lý và quyền riêng tư trở thành thách thức nghiêm trọng khi robot không chỉ xử lý thông tin số mà còn tác động trực tiếp tới không gian vật lý.
Các sự cố bảo mật trong quá khứ của robot kết nối mạng cho thấy nguy cơ robot bị chiếm quyền điều khiển từ xa không phải là kịch bản giả tưởng. Do đó, cùng với việc mở nền tảng, các nhà sản xuất như Unitree sẽ phải đối mặt với yêu cầu ngày càng cao về chuẩn an toàn, cơ chế kiểm soát và trách nhiệm pháp lý.
Điều này gợi mở một câu hỏi lớn hơn cho tương lai: ai sẽ chịu trách nhiệm khi robot “học” từ cộng đồng và gây ra hành vi không mong muốn? Đây không chỉ là vấn đề kỹ thuật, mà còn là thách thức pháp lý và đạo đức của kỷ nguyên robot.
Hàm ý cho các quốc gia đang phát triển
Câu chuyện của Unitree mang lại nhiều gợi ý cho các nền kinh tế như Việt Nam. Robot và AI không nhất thiết phải bắt đầu từ việc chạy đua ở đỉnh cao công nghệ ngay lập tức. Thay vào đó, xây dựng nền tảng mở, khuyến khích cộng đồng tham gia và gắn công nghệ với nhu cầu thực tế có thể là con đường phù hợp hơn.
Việc tham gia vào chuỗi giá trị robot – dù ở khâu phần mềm, ứng dụng, tích hợp hay đào tạo – có thể giúp các quốc gia đang phát triển từng bước hình thành năng lực nội sinh, thay vì chỉ là thị trường tiêu thụ thiết bị.
Kết luận
Nền tảng điều khiển robot qua smartphone của Unitree không phải là một bước nhảy vọt công nghệ, nhưng là một bước ngoặt về tư duy phát triển robot. Nó cho thấy robot đang rời khỏi phòng thí nghiệm để tiến gần hơn tới đời sống, với logic phát triển giống các nền tảng số đã từng thay đổi thế giới.
Trong dài hạn, cuộc cạnh tranh trong ngành robot có thể không chỉ nằm ở ai chế tạo phần cứng tốt nhất, mà ở ai xây dựng được hệ sinh thái mở, thu hút được cộng đồng và dữ liệu lớn nhất. Unitree đang đặt những viên gạch đầu tiên cho cuộc chơi đó – và phần còn lại của thế giới công nghệ chắc chắn sẽ theo dõi sát sao.