Việc Trung Quốc công bố phát hiện một mỏ lithium khổng lồ tại Hồ Nam không đơn thuần là một sự kiện địa chất – đó là một đòn bẩy chiến lược trong cuộc cạnh tranh kiểm soát chuỗi cung ứng năng lượng mới đang nóng lên toàn cầu. Với 1,31 triệu tấn lithium oxide từ quặng đá cứng, mỏ Jijiaoshan là một mảnh ghép hoàn hảo cho tham vọng "tự chủ năng lượng" và mở rộng ảnh hưởng công nghệ của Bắc Kinh.
Trong bối cảnh thế giới chuyển dịch sang năng lượng tái tạo, lithium – vật liệu cốt lõi của pin sạc – đang trở thành tài nguyên địa chính trị mới. Từ xe điện, điện thoại thông minh, đến hệ thống lưu trữ năng lượng, mọi nền công nghiệp của thế kỷ 21 đều cần đến nó. Mỗi phát hiện lớn về lithium giờ đây không chỉ là tin tức kinh tế, mà còn là lời cảnh báo chiến lược cho phần còn lại của thế giới.
Với mỏ Jijiaoshan, Trung Quốc không chỉ củng cố vị thế là trung tâm tinh chế lithium toàn cầu, mà còn tăng quyền tự chủ ở khâu đầu chuỗi – khai thác nguyên liệu thô. Điều này đặc biệt quan trọng khi các liên minh phương Tây, như Mỹ – EU, đang tìm cách “gỡ” sự phụ thuộc vào nguồn cung từ Trung Quốc.
Khác với các mỏ nước muối – vốn cần thời gian bốc hơi kéo dài để thu hồi lithium – mỏ đá cứng (hard rock) như Jijiaoshan có thể đưa vào khai thác và chế biến nhanh hơn, chi phí thấp hơn, linh hoạt hơn về sản phẩm đầu ra. Đây là một lựa chọn có tính toán kỹ lưỡng, cho phép Trung Quốc đáp ứng nhu cầu nội địa đang tăng nhanh chóng trong lĩnh vực xe điện và lưu trữ năng lượng.
Đặc biệt, khu vực Hồ Nam đã có cơ sở hạ tầng và điều kiện địa chất thuận lợi. Nếu mỏ này chuyển sang giai đoạn khai thác thương mại suôn sẻ, Trung Quốc sẽ sở hữu một mỏ chiến lược ngay giữa lãnh thổ, giúp giảm rủi ro chính trị so với việc đầu tư vào các khu vực bất ổn ở nước ngoài.
Phát hiện ở Jijiaoshan không diễn ra đơn lẻ. Nó là một phần trong hệ sinh thái khai thác – tinh chế – sản xuất pin mà Trung Quốc đang gấp rút hoàn thiện. Với hơn 70% công suất tinh chế lithium toàn cầu và 60% đội xe điện đang lăn bánh trên đất nước này, Trung Quốc không đơn thuần là một nhà sản xuất – mà là kiến trúc sư của nền kinh tế điện khí hóa.
Không dừng lại ở Hồ Nam, các nhà địa chất Trung Quốc còn đang khảo sát dải spodumene dài 2.800 km ở Tây Tạng – một tiềm năng được dự đoán có thể bổ sung thêm 30 triệu tấn lithium. Nếu được xác nhận, Trung Quốc sẽ vượt Chile, trở thành quốc gia có trữ lượng lithium lớn nhất thế giới – một vị trí đủ sức xoay chuyển cán cân cung ứng năng lượng toàn cầu.
Trong khi Mỹ và EU đang nỗ lực hình thành các liên minh nguyên liệu thô, các phát hiện chiến lược như Jijiaoshan càng cho thấy khoảng cách ngày càng lớn giữa tầm nhìn và khả năng hành động của phương Tây. Việc tìm kiếm mỏ, xây dựng hạ tầng, phát triển nhà máy tinh chế… đòi hỏi thời gian hàng thập kỷ – thứ mà Trung Quốc đã âm thầm đầu tư suốt 20 năm qua.
Trung Quốc đang ở giai đoạn “gặt hái” của một chiến lược dài hơi, trong khi nhiều nước phương Tây mới chỉ bắt đầu “gieo hạt” phản ứng. Trong cuộc đua năng lượng mới, thời gian không chỉ là tiền bạc – mà còn là quyền lực định hình tương lai công nghệ.
Mỏ Jijiaoshan không chỉ là phát hiện khoáng sản, mà là lời tuyên bố vị thế của Trung Quốc trong kỷ nguyên hậu nhiên liệu hóa thạch. Khi mỗi gram lithium đều gắn liền với một gigawatt năng lượng sạch, phát hiện này giúp Trung Quốc tiến gần hơn đến vai trò “ông chủ pin toàn cầu”.
Tuy nhiên, chính sự áp đảo này cũng đặt ra những hệ lụy: từ nguy cơ độc quyền chuỗi cung ứng, đến lo ngại về môi trường và quyền lợi cộng đồng bản địa nơi mỏ được khai thác. Vì vậy, câu hỏi còn lại là: Trung Quốc sẽ dùng quyền lực lithium để dẫn dắt thế giới chuyển đổi xanh – hay để thiết lập một trật tự năng lượng mới, nơi họ nắm mọi đòn bẩy?