Giá trị vốn hóa tăng vọt, các trung tâm dữ liệu khắp nơi đua nhau đặt mua GPU, và các doanh nghiệp công nghệ đang chạy đua xây dựng hạ tầng tính toán cho AI.
Tuy nhiên, giữa những tiếng hò reo của thị trường, một cảnh báo sắc lạnh vừa được chuyên gia của North of South Capital đưa ra trên CNBC: “Một số khách hàng lớn nhất của Nvidia sẽ phá sản trong vòng ba đến năm năm tới.”
Phát biểu này lập tức gây chấn động giới phân tích, bởi nó gợi lên viễn cảnh rằng phía sau ánh hào quang của cuộc cách mạng AI có thể đang là một nền móng đầy rủi ro.
Chi tiêu vượt quá sức – căn nguyên của nguy cơ sụp đổ
Theo phân tích của Kamil Dimmich, đối tác tại North of South Capital, nhiều khách hàng lớn đang “chi tiêu số tiền mà họ không có” để theo đuổi cuộc chơi AI. Điều này không khó hiểu: GPU đắt đỏ, hạ tầng siêu máy tính đòi hỏi vốn đầu tư khổng lồ, trong khi doanh thu từ các ứng dụng AI chưa đủ chắc chắn để bù đắp.
Không ít doanh nghiệp ở Thung lũng Silicon và nhiều quốc gia khác kỳ vọng rằng AI sẽ là “mỏ vàng mới”. Họ liên tục huy động vốn, mở rộng trung tâm dữ liệu, mua hàng chục nghìn chip, nhưng bài toán thương mại hóa vẫn đang bỏ ngỏ.
Trong lịch sử công nghệ, không thiếu những ví dụ “đốt tiền” để rồi phải thu hẹp quy mô hoặc rời khỏi thị trường khi lợi nhuận không kịp đến: từ dot-com năm 2000, đến blockchain năm 2018, và gần đây là metaverse.
Cuộc đua AI, không may, đang xuất hiện những dấu hiệu tương tự.
Rủi ro từ sự phụ thuộc của Nvidia vào các khách hàng chủ chốt
Cần nhấn mạnh rằng Nvidia là tâm điểm của dòng tiền đầu tư AI hiện nay. Theo các báo cáo tài chính gần đây, hơn một nửa doanh thu của Nvidia đến từ chỉ vài khách hàng lớn – phần lớn là các công ty xây dựng hạ tầng đám mây và AI.
Điều này tạo ra một nghịch lý: Nvidia tăng trưởng mạnh nhờ họ, nhưng nếu chính những doanh nghiệp ấy gặp khó khăn, Nvidia sẽ chịu ảnh hưởng trực tiếp.
Cảnh báo “go bust” – sụp đổ – mà Dimmich đưa ra, vì thế, không chỉ nhắm vào sự bền vững của các khách hàng mà còn ám chỉ một rủi ro hệ thống có thể lan sang toàn bộ chuỗi cung ứng AI.
Phá sản – hay là điều chỉnh? Hiểu đúng bản chất cảnh báo
Từ “phá sản” được vị chuyên gia sử dụng có thể khiến nhiều người liên tưởng đến kịch bản cực đoan: doanh nghiệp đóng cửa, nợ nần, thanh lý tài sản.
Tuy nhiên, trong kinh tế học và phân tích thị trường, “go bust” thường mang nghĩa rộng hơn, bao gồm:
- buộc phải cắt giảm đầu tư quy mô lớn,
- thay đổi mô hình kinh doanh,
- hoặc rơi vào tình trạng thua lỗ kéo dài buộc phải tái cấu trúc.
Do đó, mặc dù xác suất hàng loạt công ty “đóng cửa” là không cao, nhưng nguy cơ nhiều doanh nghiệp gặp khủng hoảng tài chính nghiêm trọng là hoàn toàn thực tế.
AI: Cơ hội lớn, nhưng cũng rủi ro lớn hơn nếu thiếu nền tảng bền vững
Không thể phủ nhận AI đang mở ra một thời kỳ mới của công nghệ. Từ tự động hóa, sản xuất thông minh đến y tế và giáo dục, AI tạo ra những triển vọng phát triển chưa từng có. Tuy nhiên, tốc độ đầu tư hiện nay đặt ra câu hỏi:
Liệu dòng tiền bỏ vào AI có đi trước quá xa so với khả năng tạo ra giá trị thực của công nghệ này?
Hạ tầng AI đang rất đắt đỏ: điện, đất, máy chủ, GPU, trung tâm dữ liệu. Nếu không có mô hình kinh doanh chuyển đổi được thành lợi nhuận, thì nhiều doanh nghiệp sẽ chỉ đang “đốt tiền” theo phong trào.
Đó chính là điều mà chuyên gia muốn cảnh báo: AI là tương lai, nhưng không phải doanh nghiệp nào cũng đủ sức đi đến tương lai ấy.
Nvidia – gã khổng lồ có thể vẫn đứng vững, nhưng hệ sinh thái xung quanh thì không chắc
Điều đáng lưu ý là Nvidia, với nền tảng công nghệ mạnh, khả năng đa dạng hóa sản phẩm và vị thế thống trị, nhiều khả năng vẫn duy trì ổn định. Nhưng điều đó không đồng nghĩa rằng toàn bộ hệ sinh thái của họ sẽ an toàn.
Một vài khách hàng lớn nếu rơi vào khủng hoảng hoặc điều chỉnh mạnh sẽ: giảm tốc độ mua GPU, thu hẹp quy mô trung tâm dữ liệu, kéo theo sự chững lại của nhu cầu thị trường.
Điều này có thể tạo ra các đợt “sóng điều chỉnh” mạnh trong ngành AI – giống như các chu kỳ công nghệ trước đây từng chứng kiến.
Lời kết: Cần tỉnh táo trước làn sóng đầu tư AI
Cảnh báo từ chuyên gia không nhằm phủ nhận giá trị của AI, mà là nhấn mạnh sự cần thiết của tính bền vững trong đầu tư. Bất kỳ lĩnh vực nào phát triển quá nóng đều có nguy cơ tạo ra bong bóng.
Việt Nam, với vị thế đang phát triển mạnh trong công nghệ và chuyển đổi số, càng cần tỉnh táo để tận dụng đúng cơ hội: không chạy theo phong trào, không đầu tư vượt quá khả năng tài chính và quan trọng nhất: tập trung vào những mô hình thật sự tạo ra giá trị.
Cuộc cách mạng AI đang định hình tương lai, nhưng tương lai ấy chỉ thuộc về những doanh nghiệp đủ năng lực, đủ chiến lược và đủ nền tảng bền vững để đi đường dài.