Bằng tuyên bố hùng hồn trong lễ nhậm chức Tổng thống Mỹ lần thứ hai, Donald Trump đã khiến "giấc mơ sao Hỏa" không còn là chuyện viễn tưởng của giới khoa học mà trở thành một phần của chiến lược quốc gia. Trong khi đó, Elon Musk – người bị nhiều người xem như một phiên bản pha trộn giữa nhà cách mạng công nghệ và nhà thám hiểm vũ trụ – vẫn không ngừng nhấn ga trên hành trình mang tính sinh tồn cho loài người. Ở điểm giao nhau giữa hai cá tính đầy tham vọng, sao Hỏa không chỉ là đích đến kỹ thuật, mà còn là biểu tượng cho quyền lực mềm, cho tư tưởng mở rộng biên giới và cho câu hỏi lớn: tương lai nhân loại nằm ở đâu?
Khi Tổng thống Trump phát biểu rằng nước Mỹ cần “mở rộng lãnh thổ”, nhiều người đã nhíu mày. Trong thế kỷ 21, "mở rộng lãnh thổ" không còn là chuyện vẽ lại bản đồ trên mặt đất. Đó là một cách diễn giải mới – mở rộng ảnh hưởng sang không gian. Với việc thúc đẩy NASA quay lại mặt trăng và nhấn mạnh sứ mệnh sao Hỏa, Trump đang tái định nghĩa vai trò của nước Mỹ như một cường quốc không chỉ trên Trái Đất mà còn trong vũ trụ.
Đây là bước tiếp theo của “American exceptionalism” – chủ nghĩa đặc biệt của nước Mỹ – được dịch chuyển khỏi mặt đất, nơi địa chính trị đang bão hòa và sang một vùng đất đỏ mới, nơi không có biên giới, cũng không có đối thủ.
Nếu Trump muốn khẳng định vị thế Mỹ, thì Musk muốn đảm bảo tương lai loài người. Trong tầm nhìn của ông, sao Hỏa không phải chỉ là một trạm khoa học, mà là "phương án dự phòng" cho nền văn minh. Đối với Musk, việc trở thành "loài đa hành tinh" là điều bắt buộc – khi Trái Đất đang trở nên mong manh trước khí hậu cực đoan, tài nguyên cạn kiệt và những bất ổn địa chính trị.
Cái nhìn của Musk không thuần túy là kỹ trị. Đó là một triết lý. Và nếu lịch sử từng ghi nhận những hành trình vượt đại dương của Columbus hay Magellan mở ra kỷ nguyên toàn cầu hóa, thì Musk muốn tạo ra cuộc đại di cư xuyên hành tinh.
Không chỉ Mỹ, Trung Quốc cũng đã nhập cuộc. Tham vọng xây trạm nghiên cứu tự động trên sao Hỏa vào năm 2038 của Bắc Kinh không đơn giản là một dự án khoa học – mà là lời khẳng định sức mạnh công nghệ và chiến lược dài hơi trong cuộc chơi không gian.
Trong bối cảnh đó, sự kết hợp giữa khu vực công (NASA) và tư nhân (SpaceX, Blue Origin) đang tạo ra một mô hình mới: không gian không còn là sân chơi độc quyền của các cơ quan chính phủ, mà trở thành nơi các tỷ phú, các startup và các tập đoàn công nghệ định hình vận mệnh nhân loại – hoặc chí ít là tương lai của ngành công nghiệp nghìn tỷ đô.
Dù đầy cảm hứng, hành trình đến sao Hỏa vẫn chưa thoát khỏi thực tại khắc nghiệt. Không khí loãng, bức xạ vũ trụ, sự cô lập hoàn toàn và khoảng cách 225 triệu km biến mỗi sai sót trở thành thảm họa. Bất kỳ kế hoạch định cư nào cũng đòi hỏi bước nhảy vọt về công nghệ: từ tên lửa siêu mạnh (Starship) đến hệ thống hỗ trợ sự sống bền vững.
Chính Elon Musk cũng nhiều lần thừa nhận: khả năng thành công không chắc chắn, và “nhiều người sẽ chết trong những chuyến đi đầu tiên”. Nhưng với ông, đó là cái giá phải trả cho tiến hóa.
Giấc mơ sao Hỏa không chỉ là một sứ mệnh không gian. Nó là phép ẩn dụ cho khát vọng mở rộng giới hạn của con người, là sân khấu nơi các quốc gia tái định hình vị thế địa chính trị, và là lời nhắc nhở rằng Trái Đất – ngôi nhà duy nhất chúng ta có – đang ngày càng trở nên dễ tổn thương.
Trump có thể nhìn sao Hỏa như một biểu tượng của quyền lực. Musk coi đó là nơi đặt cược cho sự sống còn. Nhưng dù từ góc nhìn chính trị, công nghệ hay nhân văn, sao Hỏa đang dần trở thành tâm điểm mới – nơi khát vọng, lý tưởng và hiện thực va chạm.